I det fyrste innlegget mitt skal eg skriva om dyskalkuli. Det er viktig for oss som framtidige lærarar å ha kunnskap om dette emnet. Då vil me lettare kunna fanga opp elevar som har lærevanskar i matematikk. I motsetning til dysleksi som er mykje omtalt blant anna i media, er ikkje dyskalkuli så ”allmenn kjent”. Eg hadde faktisk ikkje høyrt ordet dyskalkuli før eg byrja her på HSH.
Kva er dyskalkuli?
Dyskalkuli eit fellesomgrep for lærevanskar i matematikk (Dyskalkuli.net).Det er sett saman av eitt gresk og eitt latinsk ledd, og tyder mangelfull rekneevne.(akalkuli=heilt talblind) (Dysleksiden.no)
Me kan likevel skilja mellom matematikkvanskar og dyskalkuli. Dyskalkuli vert nytta når det er ein spesifikk vanske, dvs. at eleven har eit normalt evnenivå og fungerer normalt ellers. Der eleven har hatt ein normal undervisningssituasjon, men at eleven likevel ikkje klarar å følgja klassen sin plan i matematikk. Matematikkvanskar vert nytta i dei tilfella kor det ikkje er ein klar skilnad mellom generelt evnenivå og matematikkunnskap.(elevsiden.no)
Kva kjenneteiknar elevar med dyskalkuli?
Lærevanskane kan gje seg utslag på ulike måtar, og det er derfor vanskeleg å setja ein diagnose:
- Legg ofte saman og summerer feil, endrar tal, overfører feil tal, byter om tal. Eleven er aldri klar over feila sjølv. Vanskar med å læra gongetabellar.
- Greier ikkje å rekna ut kor mykje ein skal ha att når ein handlar.
- Kan ha dårleg hukommelse for korleis ting ser ut i røynda, tekniske teikningar av bygningar osv.
- Kan ha dårleg stad- og retningssans, vanskar med å skilja venstre frå høgre, breiddegrad frå lengdegrad, horisontal frå vertikal osv.
- Kan ha problem med tidsskjema, tabellar, eller rekkjefylgja av hendingar, fakta og årstal, datoar og det å passa tida.
- Kan ha dårleg koordinasjon av kroppen.
- Har ofte normal språkleg utvikling både verbalt og skriftleg. (Statped Sørlandet Kompetansesenter)
- Vanskar med å halda fylgje med resultat i sport og spel. Misser oversikten kven sin tur det er. T.d. i kortspel og brettspel. (Dyskalkuli.net)
Læringsfaktorar
I byrjinga innheld matematikkopplæringa utvikling av matematikkomgrep som dei kjenner frå dagleglivet. Denne opplæringa, der elevane òg nyttar konkrete hjelpemiddel, skapar som regel ingen vanskar.
Vanskane oppstår som oftast når det vert stilt krav om å nytta kunnskapen på det abstrakte, teoretiske plan utan bruk av hjelpemiddel. Problemet består i å overføra språkleg og talmessig kunnskap til matematiske forestillingar og abstrakte rekneprosedyrar. Mange elevar med matematikkvanskar stoppar opp i denne utviklinga ved denne overgangen.
Dei fleste elevar med matematikkvanskar har problem med å gjenkalla reknetabellar og svar på enkle rekneoperasjonar automatisk. På tross av både forståing av rekneprosedyrane og mykje øving i utenatlæring, har elevane problem med å framkalla svara umiddelbart frå hukommelsen.
Elevane nyttar som oftast teljing som framgangsmåte for å finna fram til svaret. Dei løyser dei fleste oppgåver ved å nytta teljestrategiar , som ofte fører til feil løysing når tala vert store. Elevar med matematikkvanskar nyttar som oftast få løysingsstrategiar, og nyttar dei same teljestrategiane ved løysing av dei fleste oppgåver, sjølv om desse er lite hensiktsmessige. (matematikk.org)
Kjenslemessige faktorar
Ein del elevar utviklar negative haldningar til matematikkfaget, og til skulen generelt, som eit resultat av å koma til kort i matematikk. Opplevinga av å vera dyktig og å meistra faglege utfordringar i skulen vert i større grad knytt til matematikkfaget, enn til andre fag. Dette kan skuldast at i matematikk er det lett for elevane å samanlikna prestasjonane.
Faget har i tillegg høg prestisje blant både foreldre og i samfunnet. Elevane kan lett føla seg ”dumme” når dei ofte møter nederlag i matematikktimane. Desse elevane prøver kanskje etterkvart å unngå matematikkfaget for å sleppa nederlag. Dermed får dei mindre trening og har kome inn i ein vond sirkel. Slike negative kjensler er det svært vanskeleg å få bukt med. (matematikk.org)
Opplæringsfaktorar
Opplæringa i seg sjølv kan skapa vanskar med å læra matematikk for ein del elevar. Nokon får vanskar fordi dei ikkje forstår samanhengen mellom den formelle skulematematikken og den matematikken dei nyttar i dagleglivet. Ein pedagogikk som berre vektlegg pugging og ferdigheitstrening, framfor oppøving av innsikt og forståing, gjev eit dårleg kunnskapsgrunnlag for læring av matematikk på eit høgare nivå. Ei forståing av matematiske prinsipp og omgrep vert oppnådd med bruk av konkrete hjelpemiddel. Dersom elevane må kvitta seg med bruken av slike hjelpemiddel for tidleg, kan det føra til vanskar med forståinga.
Ved å leggja for mykje vekt på innsikt, og for lite på innøving av ferdigheiter i å rekna, vil kanskje resultera i usikker kunnskap. Elevane får problem med å tileigna seg kunnskap på det abstrakte nivået dersom opplæringa ikkje vektlegg å overføra frå arbeid med konkrete hjelpemiddel, til arbeid med tal og teikn på det teoretiske plan. (matematikk.org)
Pedagogiske grep
-Elevane bør få ta utgongspunkt i daglegdagse og kjente situasjonar når dei løyser matematikkproblem. Og få hjelp til å knyta opplæringa til omgrep og situasjonar som dei kjenner att.
-Hjelp elevane til å forstå grunnleggjande omgrep som talforståinga byggjer på. T.d. mengder, form, rekkjefølgje. Etterkvart som elevane går oppover i klassane, bør dei få øving i nye og spesialiserte omgrep som kjem.
-Opplæring i nye tema bør ta utgongspunkt i heilkonkrete hjelpemiddel. T.d. klossar, pinnar, litermål, måleband, vekt, papir. Vidare kan dei nytta halvkonkrete hjelpemiddel som t.d. bilete, teikningar og figurar. Tilslutt kan elevane arbeida med abstrakte omgrep som tal, teikn og matematiske uttrykk utan bruk av hjelpemiddel. (jfr. Konkretiseringstrappa).
-Språket er viktig. Aktiv språkbruk betrar både lære- og tenkjeevna. I tillegg hjelper det elevane til å konsentrera seg betre.
-Ein må effektivisera arbeidsprosessen, slik at konsentrasjon vert frigitt og kan nyttast til meir læring. T.d. ved å læra multiplikasjonstabellar, reknereglar og formlar utanat. Elevane bør òg kunna hovudrekning mellom null og tjue på ein sikker måte. Ikkje alle elevar er i stand til å læra så mykje utenat, men dei fleste bør øva og læra så mykje utenat som dei er i stand til.
-Det er betre å arbeida grundig med få oppgåver, enn å rekna mange ferdig oppstilte rekneoppgåver. (matematikk.org)
Kjelder:
http://www.dyskalkuli.net/hvaer.php
http://www.dysleksiden.no/forklaringer/dyskalkuli.html
http://www.elevsiden.no/matematikk/1098312062
http://www.matematikk.org/_voksne/artikkel/vis.html?tid=65361
http://www.statped.no/moduler/templates/Module_Article.aspx?id=16605&epslanguage=NO
